De historie van de Dutch Gynecological Robotic Society (DGRS) en de opkomst van
robotchirurgie in Nederland
Van laparoscopie naar robotchirurgie
Minimaal invasieve chirurgie (MIC) betekende een revolutie in de geneeskunde: kleinere incisies, minder hersteltijd en betere patiëntuitkomsten. Binnen de urologie maakte vooral de radicale prostatectomie vanaf de jaren 2000 de weg vrij voor een bredere toepassing van robottechnologie. Ook binnen de gynaecologie groeide de belangstelling snel, met name voor ingrepen zoals sacrocolpopexie, hysterectomie en stadiëringschirurgie bij gynaecologische maligniteiten.
De meeste operateurs zagen duidelijke voordelen: een betere visualisatie, een grotere bewegingsvrijheid van de instrumenten en een ergonomische werkhouding. Vooral bij complexe ingrepen bood de robot een aanzienlijke meerwaarde ten opzichte van traditionele laparoscopie.
Toch was er ook scepsis. Overheid, verzekeraars en sceptische, met name conventioneel ingestelde, laparoscopische artsen wezen op de hoge kosten en het ontbreken van overtuigend wetenschappelijk bewijs dat robotchirurgie op klinisch relevante uitkomsten beter was.
De keerzijde van laparoscopie
Veel laparoscopisch opererende specialisten kampten met fysieke klachten. Uit onderzoek bleek dat tot 80% van de specialisten last had van klachten variërend van pols- en schouderproblemen tot rughernia’s en zelfs trombose door langdurige statische houdingen. Voor hen bood de operatierobot niet alleen voordelen voor de patiënt, maar ook een oplossing voor de eigen werkdruk en fysieke belasting.
Oprichting van de DGRS
Om de introductie van robotchirurgie in de gynaecologie beter te structureren en onderzoek, training en centralisatie te bevorderen, werd in 2012 de Dutch Gynecological Robotic Society (DGRS) opgericht. De oprichters waren Drs. Bertho Nieboer, Dr. Jolise Martens, Dr. Petra Zusterzeel, Dr. Steven Schraffordt Koops, Prof. René Verheijen, Dr. Henk Schreuder, Drs. Mustafa Aktas, Dr. Ronald Zweemer en Dr. Ruud Bekkers.
Met de visie: robotchirurgie verantwoord en doelgericht implementeren binnen de gynaecologie, met oog voor zowel patiëntveiligheid als de positie van de chirurg.
Kritische noten en wetenschappelijke uitdaging
Wetenschappelijke tijdschriften, waaronder het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, wezen op de snelle verspreiding van de robot ondanks de beperkte evidence. In 2013 werd gerapporteerd dat al in 17 Nederlandse ziekenhuizen robotchirurgie werd toegepast, met name voor prostaatoperaties. Toch was de vraag: is het resultaat beter, of alleen duurder?
Binnen de gynaecologie speelde dezelfde discussie. Publicaties over robot geassisteerde sacrocolpopexie vroegen zich af of de meerwaarde van de robot wel opwoog tegen de hogere kosten. Waar in de beginjaren nog twijfel bestond of de robot echt beter was dan de klassieke kijkoperatie, laten recente wetenschappelijke studies een ander beeld zien.
Ook in andere vakgebieden, zoals de urologie en longchirurgie, zijn inmiddels duidelijke voordelen aangetoond. Zo laten studies zien dat bij prostaatoperaties de kans op complicaties lager is en dat functies zoals continentie en erectiele functie vaker beter behouden blijven bij gebruik van de robot. Zo is duidelijk geworden dat met name zeer complexe chirurgie of het nu urologische, gynaecologische of andere specialistische operaties betreft, het meeste voordeel heeft van de operatierobot.
Kortom: waar tien jaar geleden nog vooral discussie was over de hoge kosten en het beperkte bewijs, laat de literatuur van de afgelopen jaren overtuigend zien dat
robotchirurgie bij veel complexe operaties niet alleen haalbaar, maar ook klinisch beter is dan conventionele laparoscopie.
Groei en consolidatie
Inmiddels zijn de robots niet meer weg te denken uit de Nederlandse ziekenhuizen en
bestaat er zelfs een hoogleraar in de robot en computer geassisteerde chirurgie (Groningen).
Volgens de ledenlijst van 2020 waren 26 ziekenhuizen aangesloten bij de DGRS en waren er
59 gynaecologische specialisten actief op dit terrein.
De toekomst
Met de komst van nieuwe generaties robots, de verbreding naar meerdere disciplines en de groeiende aandacht voor duurzaamheid staat robotchirurgie aan de vooravond van een volgende fase. De uitdaging ligt nu in het combineren van innovatie met evidence-based geneeskunde en het creëren van een gelijkwaardige toegang voor alle patiënten.
De DGRS blijft zich inzetten om dit in goede banen te leiden.